چیزهایی که عذاب قبر را برطرف می کند
مقدمه
همین طور که گفته شد: بعضی از اعمال و کردار، باعث عذاب و فشار قبر می شود. بعضی از اعمال و کارها هم باعث برطرف شدن عذاب قبر می گردند. به طور کلی کارهای نیک نقش بسزایی در آرامش روح در عالم برزخ و رهایی از فشار قبر دارد، ولی مطابق روایات ، بعضی از اعمال در این راستا نقش بیشتری دارند، و آنها از این قرارند.
جریدتین
گذاشتن جریدتین زیر بغل میت (و آن دو چوب تر از نخل یا چیز دیگر است ) عذاب قبر را برطرف می کند.
زراه گوید: به امام باقر علیه السلام عرض کردم : وقتی انسان می میرد چرا ((جریدتین )) با او دفن می کنند؟ حضرت فرمود: برای این که تا زمانی که آن دو چوب تر باشند عذاب از میت برداشته می شود و حسابرسی از او نمی کنند؛ زیرا عذاب قبر و حساب در یک روز و یک ساعت می باشد و آن هم از وقتی است که میت را داخل قبر می کنند تا موقعی که بستگان از سر قبر او برمی گردند. اما بعد از خشک شدن آن دو چوب ، دیگر میت را عذاب نمی کنند.
حضرت رسول صلی الله علیه و آله به قبرستانی عبور کرد، دید صاحب قبری را عذاب می کنند فرمود: دو چوب تر بیاورید، وقتی آوردند یکی را بالای سر میت و دیگری را پائین پای میت دفن کرد.
عرض کردند: یا رسول الله ! چرا چنین کردید؟ فرمود: برای این که عذاب او تخفیف پیدا کند و تا وقتی این دو چوب تر باشد او را عذاب نمی کنند.
نیز حضرت
صادق علیه السلام فرمود: ((جریدتین )) که با انسان دفن می شوند، هم برای مؤ من نفع دارد و هم برای کافر.
مرگ در شب و روز جمعه
ابان بن تغلب از حضرت صادق نقل کرده است که : آن حضرت فرمود: کسی که از ظهر پنج شنبه تا ظهر جمعه بمیرد خداوند عذاب و فشار قبر را از او برطرف می کند و برای او برات آزادی از فشار قبر را مقرر می گرداند.
و از امام باقر علیه السلام نقل شده است : کسی که شب جمعه بمیرد خداوند نامه آزادی و برائت از آتش را به او کرامتی فرماید و کسی که روز جمعه بمیرد از آتش جهنم نجات پیدا می کند و نیز فرمود: کسی که شب یا روز جمعه بمیرد عذاب قبر از او برداشته می شود.
تلقین
از جمله چیزهایی که عذاب قبر را برطرف می کند و حساب را آسان می گرداند تلقین است . مستحب است وقتی میت را داخل قبر گذاشتند قبل از آن که لحد را بپوشانند و خاک بر آن بریزند او را تلقین کنند: وقتی میت را تلقین کنند آن دو ملک که برای حسابرسی آمده اند یکی به دیگری می گوید: برگرد و داخل قبر نشو؛ زیرا او را تلقین کردند، و چیزهایی که می خواستیم از او سئوال کنیم به او یاد دادند و او را آگاه کردند.
ریختن آب بر قبر
از امام صادق علیه السلام نقل شده است : اگر آب روی قبر بپاشند تا زمانی که خاک قبر رطوبت داشته باشد صاحب آن را عذاب نمی کنند.
بعید نیست آب پاشیدن بر روی قبر تا چهل روز یا چهل ماه مستحب باشد.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله دستور می دادند، روی قبرها، آب بپاشند. و این سنت در زمان خود آن حضرت عملی شد.
مرحوم حاج شیخ عباس قمی رحمه الله علیه ) می گوید: پاشیدن آب ، روی قبر در هر وقت و هر زمان باشد نیکو است .
قرآن خواندن
خداوند به واسطه خواندن قرآن ناراحتی های دنیا و آخرت را از انسان برطرف می کند و از جمله آنها، عذاب قبر است .
امیرالمؤ منین علیه السلام فرمود: کسی که در هر روز یا هر شب جمعه ، سوره ((نساء)) را بخواند، از فشار قبر در امان باشد.
امام صادق علیه السلام فرمود: سوره ((یاسین )) قلب قرآن است ، هر کس آن را قبل از خواب یا قبل از غروب آفتاب بخواند از فشار قبر در امان باشد.
کسی که به خواندن سوره زخرف مداومت کند خداوند، او را از فشار قبر و جانوران زمین ، ایمن گرداند.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که هنگام خواب سوره (الهاکم التکاثر) را بخواند، از سختی قبر ایمن گردد.
امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که سوره (نون و القلم ) را در نماز واجب یا مستحب خود بخواند، خداوند او را از فشار قبر ایمن دارد.
خواندن سوره ((ملک )) بالای سر قبر میت ، موجب رفع عذاب از میت می شود.
نماز وحشت
یکی از چیزهایی که عذاب قبر را برطرف می کند و هدیه برای میت می باشد، نماز وحشت است که در شب اول قبر خوانده می شود و آن دو رکعت است . در رکعت اول پس از خواندن حمد یک مرتبه ((آیه الکرسی )) و در رکعت دوم پس از حمد ده مرتبه سوره ((قدر)) خوانده می شود و پس از سلام می گوید:
اللهم صل علی محمد و ال محمد و ابعث ثوابها الی قبر فلان
((یعنی خدایا! بر محمد و آل او درود و رحمت فهرست و ثواب این نماز را به قبر فلانشخص برسان )) .
سید علی بن طاووس از حذیفه نقل کرده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: ((برای میت ، ساعتی سخت تر از شب اول قبر نیست . پس با دادن صدقه به مردگان خود رحم کنید و اگر چیزی ندارید، هر یک از شما دو رکعت نماز برای میت بخوانید)).
بعد از آن ساعت ، خداوند هزار فرشته که با هر یک از آنها حله ای بهشتی است می فرستد و قبرش را تا روز قیامت توسعه می دهد و به تعداد آن چه خورشید بر آن طلوع می کند به نمازگذار حسنه می دهد و تا چهل درجه او را بالا می برد.
از ملا فتحعلی سلطان آبادی (ره ) نقل شده است که می گوید: عادت من این بود برای هر میتی که از مرگش آگاه می شدم ، دو رکعت نماز شب اول قبر می خواندم و کسی از عمل من آگاه نبود، تا یکی از دوستانم داستان خوابی را که دیده بود برایم نقل کرد و گفت : دیشب دوستم فلانی را که دیروز از دنیا رفته است ، خواب دیدم . احوالش را پرسیدم : خبر داد و گفت : از هنگام مرگ تا حال در شدت سختی و ناراحتی بودم تا این که شیخ ملا فتحعلی برایم هدیه ای فرستاد و مرا از آن سختی و ناراحتی که داشتم نجات داد و هدیه اش دو رکعت نماز و دعای خیر و طلب رحمت و آمرزش برایم بود.
ملا فتحعلی می گوید: رفیقم از من پرسید: آن ، چه نمازی بوده است ؟ گفتم : با خودقرار گذاشته بودم هر کس می میرد، دو رکعت نماز وحشت برایش بخوانم .
نماز شب
حضرت امام رضا علیه السلام فرمود: کسی که نماز شب بخواند و در قنوت ((وتر)) هفتاد مرتبه استغفار کند، از عذاب قبر، نجات پیدا می کند.
نماز خواندن
حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: اگر مالی برای صدقه دادن برای اموات ندارید، لااقل دو رکعت نماز بخوانید و به روح آنان هدیه کنید.
روزی آن حضرت از کناری قبری که روز قبل جنازه ای را در آن دفن کرده بودند عبور کرد، دید بستگانش در کنار قبر گریه می کنند. به آنها فرمود: دو رکعت نماز خفیف که شما آن را کوچک می شمارید، برای صاحب قبر با ارزش تر از همه دنیا است .
عمر بن یزید از امام صادق پرسید: آیا می توان برای میت نماز خواند؟ فرمود: بله ، گاهی میت در فشار و عذاب قبر است و به خاطر نمازی که شما برای او هدیه می کنید در رفاه و امنیت قرار می گیرد و به او گفته می شود: این تخفیف عذاب و رفاه به جهت نمازی است که فلان برادر ایمانی ، برای تو هدیه کرد.
عرض کرد: یا بن رسول الله ! می شود دو رکعت نماز برای دو میت خواند؟ فرمود: بلی ، همانگونه که زنده ها با هدیه شاد می شوند اهل قبرستان و برزخیان با ترحم و استغفاری که نسبت به آنان می شود شاد می شوند.
رکوع صحیح
امام باقر فرمود: هر که رکوع نمازش را درست و صحیح انجام دهد و در آن عجله نکند، و توجه قلبی به آن داشته باشد خداوند او را از وحشت و عذاب قبر دور می دارد.
آگاهی به مردم دادن
حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام فرمود: کسی که افراد مستضعف فکری و دینی را تقویت کند و آنها را در برابر مخالفان ما عالم و آگاه گرداند، در عالم برزخ مورد لطف و رحمت خداوند قرار می گیرد و عقاید حقه را به او تلقین می کنند و قبر او را به صورت بهترین باغهای بهشت در می آورد و عذاب قبر را از او برطرف می نماید.
با فقر ساختن
از جمله چیزهایی که انسان را از فشار قبر رهایی می بخشد با فقر ساختن و با رفیق بداخلاق به سر بردن است .
حضرت رسول صلی الله علیه و آله فرمود: سه طایفه از زنان امت من عذاب و فشار قبر ندارند و در قیامت هم با حضرت فاطمه (س ) محشور می شوند.
طایفه اول : زنی که با فقر و تنگدستی شوهر خود بسازد و توقع بیجا از او نداشته باشد.
طایفه دوم : زنی که با تندی و بداخلاقی شوهر خود صبر کند و بردباری خود را از دست ندهد.
طایفه سوم : زنی که برای رضای خدا مهریه خود را به شوهر ببخشد.
حج خانه خدا
حج انجام دادن ، عذاب قبر را برطرف می کند. امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که چهار مرتبه (یا بیشتر) حج انجام دهد، هرگز فشار قبر به او نرسد.
صبر بر مشکلات
از جمله مواردی که باعث می شود فشار قبر از میت برداشته شود صبر کردن بر مشکلات زندگی است ، صبر نمودن بر معصیتها و سختیهای دنیا در عالم برزخ نفعش به انسان می رسد.
نقل شده است : وقتی بنده ای از دنیا رفت و او را داخل قبر گذاشتند و روی او را پوشاندند، اعمالش (از قبیل نماز، روزه ، خمس ، حج ، صبر و خویهایی که به مردم کرده است ) به سراغش می آیند.
صبر در گوشه ای می ایستد و به دیگران نظر می کند که ببیند برای میت چه کارهایی را انجام می دهند، آیا می توانند او را نجات دهند؟ صبر به نماز و دیگر اعمال گوید: این میت را به خودتان می سپارم ، او را حفظ کنید و اگر نتوانستید، من او را نگاه می دارم . صبر بر سه قسم است . صبر بر معصیت و صبر در عبادت . اما آنچه بیش از همه در عالم برزخ به کار انسان می آید صبر بر معصیت است . (یعنی ) مقدمات گناه فراهم باشد و انسان صبر کند و مرتکب آن نگردد و پناه به خدا برد، این صبر فشار قبر را برطرف می کند.
صدقه
از جمله چیزهایی که عذاب و فشار قبر را از میت برطرف می کند و نفع آن ، زود عاید او می شود صدقه و هدیه دادن برای میت است . چه آن هدیه ، صدقه باشد یا دعا و استغفار و چه کارهای نیک دیگر.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: میت در قبر، هم چون انسانی است کهدر حال غرق شدن می باشد که در هر لحظه منتظر رسیدن کمکی به او است . میت چشم به صدقه و دعای زنده ها دارد. همینکه می بیند شخصی برای نجات او دعای خیر و استغفار کرد یا صدقه داد شادتر و خوشحالتر می شود از اینکه تمام دنیا را به او دهند.
و فرمود: برای میت هیچ وقت سخت تر از شب اول قبر نیست . پس از مردگان خود را به واسطه صدقه دادن و هدیه فرستادن از برای آنها رحم کنید.
نیز فرمود: اگر کسی برای میت صدقه دهد، خداوند به جبرئیل امر کند: با هفتاد هزار فرشته که به دست هر کدام از آنان طبقی از نور باشد بر قبر میت وارد شوند و گویند: سلام و درود بر تو ای دوست خدا! این هدیه ای از فلان شخص به سوی تو است (و بعد از تحویل گرفتن میت ) قبر او پر نور می شود.
همچنین فرمود: صدقه ای که انسان برای اموات می دهد ملکی از جانب خدا آن را می گیرد و در طبقی از نور می گذارد، کنار قبرستان می آید و فریاد می زند، سلام بر شما بازماندگانتان هدیه ای برایتان فرستاده اند، اموات هم (با خوشحالی ) آن طبق را می گیرند و داخل قبر خود می کنند و به این وسیله قبرشان وسیع و پرنور می شود.
از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایت شده است که آن حضرت فرمود: ارواح مؤ منان هر شب جمعه ، در اطراف خانه های خود آیند و با هزار حسرت و اندوه فرزندان و خویشان خود را بخوانند
و گویند: ای فرزندان و عزیزان ! ای دوستان و خویشان ! بر ما شفقت و رحمت کنید؛ زیرا ما در زندان محکم (قبر و عالم برزخ ) استوار و در غم و محنت ، سخت گرفتاریم ، اگر می توانید برای ما هدیه ای فرستید و صدقه ای زیبا دهید.
آنچه اکنون به دست شما است پیش از این در دست ما بوده است ، ما بر خویشتن رحم نکردیم و از برای درماندگی خود چیزی از پیش نفرستادیم و الان محتاج شما شده ایم . ما را ناامید نکنید تا خداوند شما را از رحمت خود محروم نفرماید. اگر کسی برای ایشان خیرات و صدقات فرستد خوشحال می شوند و اگر توجهی به آنها ننماید با ناامیدی و حسرت باز می گردند.
ای بازماندگان اموات ! از برای پدر و مادر و خویشان و دوستان خود خیراتی بفرستید و صدقه ای بدهید و دعای خیر و استغفار برایشان کنید، زیرا آنها از عمل خیر بازمانده اند و عاجز و درمانده شده اند والحال محتاج به صدقات و خیرات و دعا و استغفار شما هستند.
در این جا مناسب است برای عبرت گرفتن و به فکر اموات بودن و فراموش نکردن آنها به چند داستان توجه کنیم .
با لباس کهنه از قبر بیرون آمد
صالح مری : از جمله زاهدها و عبادت کنندگان بصره است . گوید: شب جمعه ای به سوی مسجد جامع رفتم در بین راه به قبرستانی گذشتم . در وسط آن نشستم تا خوابم برد. در عالم خواب دیدم قبرها شکافته شد و از هر قبری شخصی بیرون آمد و برای هر صاحب قبری طبقی از نور فرود
آمد، هر کدام از آنان طبق خود را گرفتند و داخل قبر خود شدند.
در این بین جوانی را دیدم که با لباس کهنه از قبر بیرون آمده و از برای او طبقی فرود نیامد، خواست با ناامیدی برگردد. به او گفتم : ای جوان ! این طبق ها چه بود، چه چیز داخل آنها بود؟ چرا برای تو از این طبقها نیامد؟
گفت : اینها خیرات و صدقاتی بود که زندگان برای اموات خود می فرستند. حق تعالی شبهای جمعه ثواب آنها را به ایشان می رساند، اما من کسی را ندارم که برایم خیرات دهد و ثواب آن را به من هدیه کند، لذا طبقی برای من نیامد.
گفتم : آیا در دنیا کسی را داری ؟ گفت : فقط مادری دارم که با او هم به حج می رفتم . چون به اینجا رسیدم از دنیا رفتم و در این قبرستان دفن شدم . بعد از آن مادرم شوهر کرد و مشغول کار خود شد و از من یادی نمی کند و صدقه ای از برایم نمی دهد.
گفتم : مادرت کجا است ؟ گفت : در فلان محله از شهر. مرد صالح می گوید: وقتی صبح شد به آن محله رفتم و مادر آن جوان را پیدا کردم و آنچه دیده بودم برای او نقل کردم :
پیر زن بگریست و رفت داخل خانه کیسه طلایی آورد به من داد و گفت : این کیسه را از برای فرزندم صدقه بده . من هم قبول کردم که شبهای جمعه از برای او صدقه دهم و همان وقت مقداری از طلاها را برای او صدقه دادم .
شب جمعه دیگر که به مسجد می رفتم چون به میان قبرستان رسیدم نشسته باز خوابم برد. در عالم خواب دیدم قبرها شکافته شد، از هر قبری شخصی بیرون آمد و از آسمان طبقهایی از نور فرود آمد و هرکس طبق خود را گرفت و داخل قبر شد.
باز آن جوان را دیدم که جامه زیبا و سفید پوشیده است و طبقی را در دست دارد. رو به من کرد و گفت : ای مرد! خدا از تو خشنود شود همچنان که من از تو خشنودم ، تو باعث خوشحالی من شدی ، این را گفت و به قبر خود داخل شد.
اولاد صالح و دوستان باوفایی ندارم
از ابی قلابه نقل شد که : ایشان در خواب دید، داخل قبرستانی شده است و مثل این که همه قبرها شکافته شده و مردگان از آن ها بیرون آمده و در کنار آنها نشسته و در مقابل هر کدام طبقی از نور گذاشته اند. در میان آن ها فقط همسایه او که آن هم از دنیا رفته بود هدیه و طبق نور ندارد. در میان اموات خجلت زده و سر خود را به زیر انداخته است . از او سئوال کرد: چرا برای تو طبق نوری نیامده است .
گفت : ای ابی قلابه ! هر کدام از آن ها اولادان صالحی ، دوستان با وفایی ، اقوام دلسوز و مهربانی دارند که برای ایشان دعا می کنند، صدقه می دهند و به فکر آنان می باشند. این طبق های نور از طرف آنها برای اموات فرستاده می شود، اما من یک اولاد غیر صالح و ناخلف دارم که به فکرم نیست ، هدیه
و صدقه ای برایم نمی فرستد، از این جهت طبقی از نور ندارم و در میان اموات و همسایگانم خجلت زده و شرمنده ام .
ابی قلابه گوید: وقتی از خواب بیدارم شدم ، پیش فرزندش رفتم و داستان را برایش نقل کردم : وقتی پسر از قضیه پدر آگاه شد. گفت : ابی قلابه ! به دست تو، توبه می کنم و دست از گناه و معصیت می کشم و بعد از آن روز، مشغول عبادت و بندگی خداوند شد و دائما برای پدرش خیرات و صدقات می داد و برای او دعا می کرد.
ابی قلابه گوید: بعد از مدتی باز همان خواب را دیدم که همه اموات در مقابلشان طبق هایی از نور است اما طبقی که در مقابل همسایه ام می باشد از همه بهتر و نورش بیشتر و مثل خورشید همه جا را روشن کرده است .
وقتی چشمش به من افتاد گفت : ای ابی قلابه ! خداوند به تو جزای خیر عنایت فرماید که باعث شدی فرزند من عوض شود و دیگر گناه نکند و برای من صدقه و خیرات دهد و به واسطه همین ها من از آتش نجات پیدا کنم و از خجلت دوستان و همسایگان بیرون آیم .